आठवण आठवण - जय मल्हार

मला एक बायको आहे.
आणि एक मित्र आहे.
आय मीन - मित्र अनेक आहेत, पण बायको एक.
आय मीन -
वेट अ मिनिट - झोल होताहेत.
मला म्हणायचंय वेगळंच आणि बाहेर येतंय भलतंच!

मला लिहिण्यापासुन परावृत्त करणाऱ्या दोन व्यक्ती - एक माझी बायको आणि दुसरा हा मित्र.
अनेक जवळच्या (ऑर जवळच्या अनेक) मित्रांमधला हा एक मित्र. (असं लिहितोय म्हणजे मी थाप मारतोय. कारण मला फारच थोडे जवळचे मित्र आहेत). {ओह बाय द वे - पूर्णविराम हा कंसाच्या आत घालतात कि बाहेर?}
बायकोचं म्हणणं असं कि मला हजार चांभारचेष्टांसाठी वेळ आहे, पण तिच्यासाठी नाही. (हे ऍक्चुअली खरं नाहिए - पण तरी).
माझ्या मराठी लिखाणाला तिचा तत्वत: विरोध नाही, पण ज्यातुन पैसे अथवा मार्क्स मिळत नाहीत अशा गोष्टी निरर्थक - हे गुल्टी पासपोर्टचं ब्रिदवाक्य असल्याने तिचाही नाईलाज होतो.
ति़च्या उलट मित्र - मी लई भारी लिहितो असा त्याचा गैरसमज. वेल, नॉट एक्झॅक्टली, पण माझा ऍटिट्युड लई भारी असा त्याचा बचपनसे गैरसमज. तर त्याचं म्हणणं असं कि - वेल, त्याची बरीच म्हणणी आहेत. अगदी मी का लिहावं इथपासुन मी कुठे लिहावं (आणि त्यापेक्षा महत्वाचं म्हणजे - कुठे लिहु नये) इथपर्यंत.
तर बायको आणि मित्र यांना सुरक्षित अंतरावर ठेउन लिहित होतो, तोपर्यंत बरं चाललं होतं. दोघांचे एकेकटे हल्ले व्हायचे ते ही काही वाईट नव्हतं, पण काही महिन्यांपुर्वी बहुतेक एकत्र हल्ला झाला आणि....आणि पुढचं आठवत नाही.
म्हणजे ते कसं - ’मै कहां हुं?’ माणुस बेडभोवतीच्या आपल्याच माणसांकडे आश्चर्याने पहातो तसं माझं आणि माझ्या पोस्ट्सचं झालं.
म्हणजे हे मीच लिहिलंय माहिती होतं, असंच वाटलेलं माहिती होतं आणि मग आपण कसे एस.टी. स्टॅंडवर कुणा सटासट चित्रकाराच्या चित्रांकडं बघुन ’कसं काय जमतं एकेकाला....’ चेहरा करतो तसा मी माझ्या पोस्ट्स कडे पाहुन करायला लागलो.
त्यातुन झालं असं कि -
खरं सांगायचं तर काहीच झालं नाही.
लिहायचं थांबलो म्हणुन बायकोची भुणभुण थांबली नाही कि मित्राची गाऱ्हाणी....
रात्र आणि दिवस जात राहिले - or whatever....
मग एड भेटला.
एड म्हणजे - एडवर्ड.
आडनाव - नॉर्डन. नॉर्टन नव्हे. नॉर्डन.
त्याचं झालं असं कि नेहमीसारखा मी ’सबवे’ मध्ये गेलो लंच साठी.
नेहमीसारखी त्याच वाढप्याला तीच ऑर्डर दिली.
टुडेज स्पेशल ऑन व्हाईट, पेपरजॅक प्लीज, येस प्लीज, लेट्युस, टोमॅटो, अनियन, ग्रीन पेपर, कॅन आय हॅव सम ऍलॅपिनोज प्लीज, चिपोटले साऊथवेस्ट, नो थॅन्क्स, कॅन आय हॅव अ ग्लास फ़ॉर वॉटर, थॅन्क यु.
आता नमुद केली पाहिजे ती गोष्ट म्हणजे - मी माझी ऑर्डर कधीच बदलत नाही.
सबवेचं ’डेली स्पेशल’ रोज बदलतं, म्हणजे रोज त्यात वेगवेगळ्या प्रकारचं मीट असतं, हाच काय तो बदल. त्याला मी जबाबदार नाही.

****

निद्रानाशाच्या कविता -

असं म्हणुन निद्रानाशाच्या कविता न लिहिणं म्हणजे जनतेला चुत्यात काढणं.
तसं तर तसं.
रात्री अकरा चाळीसला धाड धाड खाली जाऊन लॅपटॉप आणला तेव्हाच माहित होतं कि आजच्या रात्रीला चुना.
सकाळी सकाळी बो ला मर्सर आयलंडवर भेटीन म्हटलंय - पण सकाळचं सकाळी.
विशीचे पाच महिने राहिले.
याचं फारसं सोयर नाही आणि सुतकही नाही.
यावर लिहु म्हटलं तर विशी आठवायला लागली.
लहानपणापासुन खत्रुड मराठी खत्रुडपणे शिकवण्याचा आणि मुख्य म्हणजे मी शिकण्याचा परिणाम म्हणजे - मन नको तेव्हा नको तिथे भरकटतं आणि जिथे भरकटणं आवश्यक असतं तिथे - म्हणजे इथे, ते लाईनीत चालायला लागतं. म्हणजे विशी आठवायची म्हणजे - १९९८ साली मी नक्की काय करत होतो - असा सरळ सरळ विचार डोक्यात आला.
चिडचिड झाली.
म्हणजे १९९८ मुळे नाही, माझ्या डोक्यात असा बिनडोक विचार आला म्हणुन.
१९९८ - म्हणजे मी आणि छावी चुत्यासारखे एकमेकांच्या प्रेमात पडलो होतो. म्हणजे - असं मला वाटलं होतं. मी पडलो होतो, छावीचं छावीला माहित.
लिहायचं म्हणजे गांडीत दम लागतो.
मी एकेकाळी क्ष मुलीवरती प्रेम केलं होतं.
हे वाक्य इथे लिहायचं सोडा, स्वत:शी मान्य करण्यात अनंत वर्ष गेली.
माझ्याकडुन चूक झाली - परत न करण्याचा प्रयत्न करीन - हे एक असंच निद्रानाशाचं वाक्य.
वीस वीस वीस - नाही, आढावा नाही घेणार. कारण....कारण झोप आवश्यक असताना जागं राहुन आढावे घेणं यासारखी चुत्येगिरी नाही.
’अस्वस्थ दशकाची डायरी’ लिहावी तर एवढं पण अस्वस्थ नाही गेलं दशक - थोडं फार मेहनतीचं वगैरे ठीक आहे, पण रुळलेल्या वाटा चालत गेलं कि रुळलेलं यश मिळतं आणि त्याच्यात दम नसतो - हे तुम्हाला माहित आणि मला.
तुम्हाला नसेल माहिती तर तुम्ही सुदैवी आहात.
वि.कु. अमिताभचं उदाहरण द्यायचे - कि चित्रपटात दाखवतात तसा हीरो - हुशार,प्रामाणिक, शूर, यशस्वी - जन्मत: नसतो. त्यामागची मेहनत चित्रपटात दाखवत नाहीत. पण तुम्ही तसे बनु शकता - एकेक मुद्दा घ्या - त्याच्यात हीरो बना. वगैरे वगैरे.
नाही - अनादर नाही करत आहे, एकेक मुद्दा घेऊन हीरो बनता येतं, पण त्यात ढिशुम ढिशुम ची मजा नसते.
ओह बाय द वे - हे म्हणायला ठीक, पण भर चौकात कुणाकडुन सण्णकन कानाखाली खाऊन बघा, किंवा त्याचं नाकाड फोडुन हातावरचं रक्त त्याचं कि माझं या झोलात अडकुन पहा - छातीतला भाता बाहेर पडायला धडपडत असतो, कानशिलं तापलेली असतात, हात थरथरत असतात आणि आईशपत - आख्ख्या जगातुन किण्ण आवाज येत असतो....
तर - ढिशुम ढिशुम ची मजा वेगळी.
विशीत ढिशुम ढिशुमची मजा घेतली. त्यात तेव्हा काहीच मजेशीर वाटलं नव्हतं, आता....मे बी.
हे लिहायचं खुळ म्हणुनच वाईट. तेव्हा कसं वाटलं होतं हे तेव्हात जाऊन लिहायला लागतं कारण आज त्याबद्दल वेगळंच वाटत असतं. आय मीन आठवणी वगैरे निव्वळ भंकसपणा आहे - मनाचे खेळ.
म्हणजे त्याचं असं कि मी चार वर्षाचा असताना मला विकेटकीपर म्हणुन उभा केला. बंटीच्या बॉलवर मंगेश पुढं जाऊन मारायला गेला, बॉल हुकला, आणि माझ्या हातावर टप्पा खाऊन स्टंपवर आदळला. मग सगळ्यांनी धावत येऊन माझी पाठ थोपटली - हे असं मला लख्ख आठवतंय. पण हल्ली मला तसं नक्की झालं होतं का? याची घोर शंका वाटतिए.
बहुतेक म्हणुनच लोकांना जुन्या मित्रांना भेटायला आवडत असावं. आपापल्या आठवणी तपासुन घेऊन (वाक्य अर्धवट - कंस अर्धा
पण तिच्यायचा माझा प्रॉब्लेम असा कि मला तेव्हाच्या आठवणी तेव्हासारख्याच आठवतात - त्या जुन्या होत नाहीत, त्यांविषयीच्या माझ्या भावना बदलत नाहीत किंवा त्यांची इंटेन्सिटी ही. आयदर हे - किंवा मी त्या आठवणी - म्हणजे आठवणींची माझी व्हर्जन - उगाळत रहातो, त्यांना जुनं होऊ देत नाही....
’घायल’ मध्ये सनी देओल कसा जुन्या घरच्या अठवणींत एवढा मग्न होतो कि तेव्हाची घरंगळती बाटली उचलायला खाली झुकतो - तसं काहीसं....
असा आठवणींचा लवाजमा घेऊन लिहायला बसल्यावर खरं काय आणि भास कुठले, दाखवायचं काय आणि बघायचं किती, कसं, कुठे, कुणाला - झोल इतके होतात, कि काव्याशिवायच्या निद्रानाशाच्या कविता जन्म घेतात.
किंवा घेत असाव्यात.
वीस -
लिहायला काही नाही, असल्यास लिहावंसं वाटत नाही, वाटल्यास लिहिता येत नाही, येत असल्यास लिहायचा दम नाही, दम असल्यास -
वेल दम आहे म्हणुनच लिहायला बसलोय, पण वीसला जनक मानुन लिहिणं यात राम वाटत नाही.
वीस आलं आणि गेलं - त्यात माझं काय झालं हे महत्वाचं.
माझ्या आयुष्यात माझं काय झालं याचा ऍनॅलिसिस मला करता आला तर सही होईल.
’Life is what happens when you are planning for something else' असं लोक म्हणतात - तसं माझ्या बाबतीत झालं नाही. मी जे प्लॅन केलं ते मिळवलं. निदान मला तरी तसं वाटतं. म्हणुन मी महान होत नाही. चारचौघांच्या नजरेत यशस्वी होतो. हेच चारचौघे दशकापुर्वी माझ्या याच प्लॅनला हसत होते - हा भाग अलाहिदा.
या चारचौघांना ’ले भेंचोद’ म्हणणं २-४ वर्षांपुर्वी बरं वाटायचं - आता बोअर वाटतं.
दशकांपुर्वीची जयगीते अजुनी घुमत कानी
दशकांपुर्वी अखिल धरेला क्षेम दिले आम्ही
ते सळसळते पौरुष फिरुनी नसांत वाहु द्या....

गिरीकुहरातिल गर्द बनांतिल सिंहाच्या छाव्यांनो....उद्या झोप बीप झाली कि परत लिहायला बसा.

मीनव्हाईल - लिहिणं चालु.
नसल्यास - लिहायचा विचार चालु.
नसल्यास - अनुभव चालु.
नसल्यास - असला पाहिजे.
नसल्यास - त्याची आठवण बनते.
बनल्यास - छळु लागते.
लागल्यास - कधी ना कधीतरी लिहुन तिची कत्तल करावी लागते.
विशीची कत्तल - तिशी उदास.

मध्यंतर.

नको - समाप्त.

****

ता.जा.भां.ल.न.