चर्च के पीछे

चांद चुराके लाया हु
चल बैठे चर्चके पीछॆ....

गुलजारचं हे कुठल्यातरी पिक्चरमधलं गाणं आज सकाळपास्नं तोंडात बसलंय आणि क्रिकेट बघण्यासाठी जागून काढलेल्या सतरा (अनाकलनीय आणि वर्णनातीत) रात्री विसरायला मदत करतंय....

ह्या नविन लॅपटॉपवर 'की-पॅड' शी मी अजुन 'जुस्तजू' चालू आहे - त्यामुळे 'नवसाक्षरा'च्या चुका होतायेत....

मीनव्हाईल - 'पुलित्झर' घेतलेल्या स्टीव्ह कोल चं 'घोस्ट वॉर' पूर्ण केलं. माधुरीला वाचनाची आवड लागावी म्हणून वेळ मिळेल तेव्हा 'बॉर्डर्स' मध्ये जाऊन कॉफी आणि वाचन - हा उपक्रम सुरू करून बरेच दिवस झाले. सुरुवातीच्या दिवसांतच 'घोस्ट वॉर्स' हातात पडलं आणि वेडा झालो.
पुस्तकाचं 'कॅप्शन' 'कोट' करायचं म्हटलं तर - 'घोस्ट वॉर्स - दि सिक्रेट हिस्टरी ऑफ़ सी.आय.ए., अफगाणिस्तान, ऍन्ड बिन लादेन, फ़्रॉम सोव्हिएत इनव्हेजन टु सप्टेंबर १०, २००१' असं करावं लागेल.

आय.ए.एस. चा विचार - अविदाच्या राजीनाम्याच्या दिवशीच सोडून दिला.
शाळेतली शेवटची एक-दोन वर्षं ते इंजीनीयरींगची सुरुवात - या दरम्यान लही टिंब टिंब बनुन अविदा ला देव वगैरे मानलेला. मिन्ना त्याच्या एम-८० वर अविदाच्या राजीनाम्याची खबर घेऊन आलेला तो दिवस अजुन आठवतोय. फॉल्स आयडॉल्स पेक्षा - आता 'आपण' काय करायचं - हा विचार मोठा होता....
इंजीनियरींग सोडून प्रबोधिनीचा 'पूर्णवेळ कार्यकर्ता' होणे वगैरे ऑप्शन्स होते, पण - दुपार ते संध्याकाळ या दरम्यान - उत्साह ओसरला आणि 'गैय्या' बरोबर सूर्यास्त पहाताना 'हजाम बनलो' ही भावना प्रबळ झाली....

'प्रशासकीय सेवे'तला जोष गेला, पण त्या दरम्यान ओळख झालेल्या 'इंडियन फॉरेन सर्व्हिस' मधला इंटरेस्ट वाढला. पण या वेळेस हा इंटरेस्ट फक्त इंटरेस्टच ठेवायचा असं ठरवलं.
टु कट द लॉंग स्टोरी शॉर्ट - जेव्हापासून पेपर वाचायला सुरुवात केली तेव्हापासुन - व्ही.पी., मंडल, बोफोर्स पासुन, 'सेने'चा उदयास्त, आणि 'राष्ट्रवादी'च्या निर्मितीपर्यंत 'सकाळ' आणि 'इंडियन एक्सप्रेस' च्या पाचव्या कि सातव्या पानावर - बर्लिन वॉल, कम्युनिस्ट रशियाचा अस्त, बोस्निया वगैरे जोरात असायचं. लोकल राजकारणाएवढंच ते ही इंटरेस्टिंग वाटायचं, पण ते फार फॉलो करणं अवघड व्हायचं. ( नाही म्हणायला ८७ मध्ये आम्हाला संगणक शिकवणारे रानडे मास्तर 'आय.एफ.एस.' झाले तेव्हा ते प्रकरण काय असतं ते माहीत नव्हतं, पण त्यांची भारताच्या इतर देशांशी नात्यावरची काही व्याख्यानं ऐकली होती).
अजुन पण असं वाटतं कि च्यायला काय माहितिये? सिद्धेश ने असंच बसल्या बसल्या युरोप, एशियातल्या सगळ्या देशांची नावं आणि त्यांच्या राजधान्या इतक्या सहज सांगितल्या होत्या कि मला सगळं वाचन वगैरे व्यर्थ वाटायला लागलेलं.
बाल्टिमोर मध्ये थॉमस विचारायचा कि तू पेपर का वाचतोस? त्याला त्यात काही पॉईट वाटायचा नाही. आणि माझं 'कारण मला ते आवडतं' हे कारण त्याला पटायचं नाही. मग त्याला म्हटलं कि पेपर वाचणं म्हणजे एखादं धमाल आणि 'निरंतर' पुस्तक वाचण्यासारखं असतं. त्यात कुठल्याही बॉलिवुडपटाला साजेसा मिर्च-मसाला ठासुन भरलेला असतो. पण कुठल्याही नविन छंदासारखं इंटरेस्ट डेव्हलप व्हायला पेशन्स ची तयारी हवी. त्याला ते किती जमलंय ते माहित नाही, पण माझं पेपर वाचायचं व्यसन कधीच जाणार नाही हे नक्की. कुठल्याही नविन शहरात गेल्यावर तिथले जमतील ते पेपर वाचणे आणि विकत घेऊन घरी आणणे हा खरं तर पप्पांचा छंद. मी अमेरिकेतुन पहिल्यांदा घरी येताना 'काय आणु?' वर पप्पांचं उत्तर 'पेपर' होतं! मग त्यांच्यासाठी कोलंबस मधुन 'कोलंबस डिस्पॅच', लंडन मधुन 'टाईम्स', आणि दुबईतुन 'खलीज टाईम्स' घेऊन गेलेलो.

'घोस्ट वॉर्स' मध्ये अमेरिका, पाकिस्तान, अफघाणिस्तान, साउदी अरेबिया, भारत - आणि इतर मध्य एशियातल्या देशांच्या नात्यातली गुंतागुंत कळली. 'खुदा गवाह' मध्ये पहिलेले ते डोंगर आणि वाळवंट जरा आणखीनच मोहक आणि गूढ वाटायला लागले. बाकी काही नाही तरी अफघाणिस्तान (आणि अर्शद वारसी) साठी तरी 'काबुल एक्सप्रेस' बघावासा वाटला. तसचं स्टीव्ह कोल ची बाकीची पुस्तकंही वाचावीशी वाटली.

नविन वर्षाच्या 'निश्चय (लांबलचक) यादी'त वर्षात सहा चांगली पुस्तकं वाचायची हे ठरवलंय, पण आता २० एप्रिल पर्यंत वाचन बंद!
एक (फाडू) परिक्षा देतोय. त्याचे फॉर्म्स भरता-भरताच दमछाक झालिए. आणि अभ्यासाला तर अजुन सुरुवात करायचिए....

बाकी - दमछाक २००६ संपलं याचा लही आनंद झाला.
ठळक घटना म्हणजे - लग्न, त्यासाठीची इंडिया ट्रिप, जॉब चेन्ज, बाल्टिमोर सोडुन सिऍटलला जाणे. थोडक्यात सगळ्या ठळक घटना लग्नाशी निगडीत होत्या, आणि त्या सगळ्यांनी लय दमवलं. नुस्ती धावपळ.....

२००७ मध्ये 'विश्रांती' घ्यायचं ठरवतोय!
फक्त ही परिक्षा, घर घेणे वगैरे कामं झाली कि विश्रांतीच विश्रांती....

आणखी काही सुचत नाहिये, पण मागच्या एक-दोन महिन्याच्या मरगळीनंतर ऍटलिस्ट काहीतरी लिहिता आलंय....हे ही नसे थोडके!

खरं तर आजचं लिखाण इथेच संपवलं होतं - पण बरेच दिवस आठवत होतो ती सलील ची कविता पुन्हा एकदा सापडली. इथवर वाचून कंटाळला नसलात तर - ही कविता नक्कीच आवडेल -


कुठे कुठे काही नाही
टप्प्यामध्ये काही नाही
मातीसुद्धा वेळेपुर्वी
कुशीमध्ये घेणार नाही
कुठे कुठेच काही नाही
कुठे कुठे कुणी नाही
टप्प्यामध्ये नसलेल्याला
हाका आता देणार नाही
घडल्यापैकी काही काही
तुझ्यापुढे मांडणार नाही
एकदाच फक्त भेटुन जा
आहे असं भासवुन जा

पूर्वीसारखं वाहून जाणं
जमेल असं वाटत नाही
थ्रूआउट व्याकुळ होणं
जमेल असं वाटत नाही
झाली शकलं जपूनसुद्धा
काही मिळेल वाटत नाही
रोख ठोक सवालांतून
सूट मिळेल वाटत नाही

वेगळ्या वेगळ्या प्रवाहांशी
नाती जोडणं भाग आहे
दिलखुलास खाणाखुणा
रद्द करणं भाग आहे
गदारोळात गदारोळात
सामील होणं भाग आहे
ममत्वाचे धीमे सू
सुप्त करणं भाग आहे

स्टाईलबाज असलं काही
माझ्याच्यानी होणार नाही
खोटे रंग उडून गेलेत
पुन्हा देणं जमणार नाही

घेउन काही येऊ नको
बाकी काही ठेवु नको
फक्त थोडी असून जा
आहे असं सांगुन जा
दूरवर.....कुठेतरी
निदान आहेस इतकं पुरे
असेनास का नावापुरती
निदान आहेस इतकं पुरे
बेपत्ताच्या.....कुशीमध्ये
असलेल्याला इतकं पुरे
आघातांवर आघातांनी
चेपलेल्याला इतकं पुरे

गांडूगीरी केल्याशिवाय
किंमत नाही अग्दी कबूल
आपणसुद्धा सगळ्यांसारखंच
गांडू व्हावं अग्दी कबूल
माणसं इथं जगतात कशी
हेच मला नवल वाटतं
श्वास मूळ धरतो कसा
हेच मला नवल वाटतं
जग असंच गांडू असणार
असंच आता गृहीत धरु
आपण तरी काय करणार
असंच आता गृहीत धरु

तरी सुद्धा झगडल्यावर
आपलं चक्रं नक्की मिळेल
एकट्या दुकट्या संघर्षाचं
हसं झालं तरी चालेल
नव्या त्रिज्या नवे व्यास
नवे परीघ खुले होतील
कंपनांच्या आयामाच्या
सारी दिशा खुल्या होतील

खूप खूप दिवसांपासून
फक्त माझ्या तुझ्या साठी
फार फार खोलपणे
फक्त माझ्या तुझ्या साठी
अगदी अगदी तुझंमाझं
एक नातं जपलं आहे
तळव्यावरच्या फोडासारखं
म्हणतात तसं जपलं आहे

पुण्यामध्ये आलीयस म्हणून
पुणं किती चांगलं वाटतंय
कितीतरी दिवसांनंतर
माझं मलाच विषेश वाटतंय
स्वत:शिवाय माझ्याकडे
फक्त स्वत: मीच आहे
माझ्याकरता जामीन राह्यला
फक्त स्वत: मीच आहे

अजूनसुद्धा भरकटलेल्या
निष्कर्षांना ओल कशी
शब्दवाही बुडबुड्यांना
अर्थण्याची ओढ कशी
चुकुनमाकुन एखादवेळी
क्वचित खरा सूर येतो
जतन केल्या निष्ठांसकट
माझा मलाच बहाल होतो
आता कधी गर्दीमध्ये
तुझं असं दिसणं नको
ओळख असून नसल्यासारखं
परक्यासारखं बघणं नको
फार चूक नसतानाही
चुकल्यासारखं वाटणं नको
तुझ्यामाझ्या अध्यायाला
आणखी तडा जाणं नको

रस्त्यांवर मी टाहोसारखा
रस्ते रस्ते पोरके पोरके
वाहनं माणसं चेंगराचेंगरी
सगळं असून ओके बोके
दुखावलेल्या विचारांनी
माझी वाईट गोची केली
वेड्यावाकड्या भटकण्यानी
शेवटी माझीच मारली गेली
फारशी लायकी नसूनसुद्धा
भुरटी माणसं पुढे गेली
बावीस वर्ष आयुष्यातली
थाड थाड उडत गेली

आता मात्र जमेल तसं
जमेल तितकं नीट करू
सगळ्यापैकी जमेल तितकं
सगळं सगळं नीट करू
मिळेल तितक्या सामग्रीनी
केंद्रबिंदू नक्की करू
उरल्यासुरल्या आयुष्याची
आशयसूत्र नक्की करू
कल्लोळाचे ताणतणाव
स्वत:मधून ढिले करू
स्वत:हूनच स्वत:पुढे
आरपार स्पष्ट होऊ
स्वत:मधल्या आधारावर
उभं विश्व उभं करु

तरी सुद्धा हरपलेलं
सारं परत कसं मिळेल
ओघ पुढे वाहून गेला
जीवन कसं नीट जुळेल
जीव तोडुन जगलो तरी
आयुष्याचं मोल काय
अलिकडच्या पलिकडच्या
इशाऱ्यांचा अर्थ काय
खुणावणाऱ्या नक्षत्राला
दुरावण्याचा अर्थ काय
जवळ जवळ येता येता
परकं व्हायचा अर्थ काय

ठरत नाही शमत नाही
कोंडाळ्यातुन तुटक होतं
जिव्हाळ्याचं कुठलंच कर्षण
आपण होन फिटत जातं
इथून पुढे गेल्यावर तर
प्रदेश धूसर विदेश होतात
संवित्तीचे.....धागेदोरे....
फाटे फुटून त्रोटक होतात
इथून पुढे गेल्यावर तर
प्रदेश धूसर विदेश होतात
संवित्तीचे.....धागेदोरे....
फाटे फुटून त्रोटक होतात

- सलील वाघ.