Friday, August 20, 2010

रॉकिचा अ‍ॅक्सिडेन्ट

च्यायला बऱ्याच दिवसांनी लिहायला लागलो कि वैताग होतो - पहिल्या पासुन बाराखडी शिकायला लागते. परवा मुक्ताला abcd शिकवत होतो, तर ती b for baba म्हणाली. म्हटलं जियो! निष्कारण काहितरी करायचंय, करायचंय म्हणत काहीच न करण्यात निम्मं आयुष्य जातं - मग डोक्यात विचार येतो कि ’च्यायला काहीच न करण्यात आयुष्य चाललंय, त्यामुळे काहीतरी करण्याचा विचार सोडुन दिला पाहिजे. म्हणजे मग काहितरी होईल’. म्हणुन मग म्हटलं - चला च्यायला - लिहु. काय लिहायचं?परवा To Kill a Mockingbird वाचताना सामंतांना पत्र लिहायचा नऊ वर्षे रेंगाळलेला विचार डोक्यात आला. जाऊ दे - तो उशीखालीच ठेऊन देतो. नाहीतर ते पत्र पूर्ण होणार नाही - मग परत गिल्ट, मग परत पत्र. चुत्येगिरी सगळी. लोक इतके का बोलतात? HBO वर documentary चालु आहे. लोक जनरल taxi driver बरोबर गप्पा मारताहेत. भाई मेरे - तुला या प्राण्याला भेटुन जुम्मा जुम्मा २ मिनिटं झालिएत - मग एवढं काय भारी नि भावी छावीबद्दल बोलायचं? तसं जनरलीही लोक ’फेसबुक’ वगैरे गोष्टीवर काहीच्या काही लिहितात. माझी एक मैत्रीण ’शनिवारी सकाळी चहा पीत गच्चीत बसायला कसली मज्जा येते’ वगैरे लिहिते. मी अशा मेसेजेसला रिप्लाय देत नाही. पण असे मेसेज वाचुन माझी चिडचीड होते. म्हणजे - ’what the fuck!’ सारखी. पण मी तसं म्हणत नाही. त्यामुळे आणखी चिडचीड. चिडचीड चं spelling गंडलंय बहुतेक. बाराखडी बाराखडी....च्यायला उट्टं काढायला मी पण असे मेसेज टाकले पाहिजेत. असं म्हणुन मला ’गुरुवारी सकाळी उठुन दात घासायला मलाही लई आवडतं’ वगैरे वाक्यं सुचायला लागली. च्यायला मी दलित आहे. परवा डेव्ह ला ’मी मराठा असल्याचा मला अभिमान आहे’ म्हटलं. तर तो म्हणे तुम्ही लोक अजुनही जातीभेद वगैरे कसे पाळता वगैरे पेलायला लागला. म्हटलं जातीभेद कोण पाळतो, पण मला ’मी मराठा आहे’ चा अभिमान वाटला तर त्यात चूक काय? तर तो म्हणे ’मग ब्राह्मण तुमच्या पेक्षा वरचे का?’ म्हटलं ’वरचे बिरचे झाट. वेगळे म्हण हवं तर’. मग तो म्हणे ’पण तुझी बायको मराठा नाही - मग तुझी मुलगी कुठली जात लावणार?’ त्याला म्हटलं ’मराठा चौधरी’, तर तो म्हणे ’असं चालतं?’ म्हटलं ’न चालायला काय झालंय?’ मग तो म्हणे ’तिने जातीबाहेर लग्न केलेलं चालेल?’ म्हटलं ’न चालायला काय झालंय? पण त्याचा आणि जातीच्या अभिमानाचा काय संबंध?’ मग त्याला म्हटलं ’तुमच्यात जात पात चालते का?’ तो म्हणे ’ह्या - आम्ही असलं काही मानत नाही.’ म्हटलं ’छान. मग तुझ्या पोरीने बबन पोराशी लग्न केलेलं चालेल?’ तर तो म्हणे ’बबन कशाला पाहिजे, गोरी पोरं काय कमी आहेत का?’ च्यायला हे बरंय - आणि वर आम्ही जातपात पाळत नाही च्या बोंबा. जातीचा अभिमान असणं आणि ’आम्ही तुमच्यापेक्षा भारी’ म्हणणं यात फरक आहे. एनीवे - काल long on ला fielding करताना हजाम straight drive अडवायला पळालो तर groin muscle pull झाला असं वाटलं. म्हणजे बहुतेक groin muscle. म्हणजे शोएब ला असेल तर मला का नाही? म्हणुन मग keeping करायला लागलो. मजा आली. दोन तास उठाबशा काढल्या. आज मांड्यांची वाट लागलिए. आमच्या team मध्ये साले सगळेच सवर्ण द्रविड. म्हणजे बहुतेक सवर्ण द्रविड - कारण ते सगळे तमिळ मध्ये बोलतात. एकाने हातातला catch सोडला - तेव्हा ओरडलो कि ’अरे हजामा! बोगदा गेला ना!!’ पण ते त्याला बहुतेक कळलं. तरी पुन्हा बोगदा गेलाच. तिथे अजय नावाचा पंटर भेटला - रणतुंगाचा जुडवा भाऊ. इंझमाम सारखा पळतो. तो म्हणजे ’अरे तु geotech! मी coastal engineer!' म्हटलं coastal बिस्टल कसं? तर तो म्हणे वट्ट discovery channel - आणखी काही नाही. म्हटलं बरं झालं बाबा MTV वगैरे पाहिलं नाही, नाहीतर मला तुझा moon walk वगैरे पहावा लागला असता. इथे cricket team च्या दर्जानुसार a,b,c,d वगैरे divisions आहेत. आम्ही f division मध्ये खेळतो. येत्या शनिवारी आमची आमची c division बरोबर match आहे. F11 दाबत मराठी english अशा उड्या मारता येतात असं कळल्याने मी फ-११ चा abuse करतोय असं मला वाटायला लागलंय.

When you pay peanuts - you get monkeys.
हे मराठीत कसं लिहिणार?
तुम्ही शेंगांचा पगार दिल्यावर तुम्हाला माकडंच मिळणार.
पण त्याला इंग्रजी सुविचाराची तोड नाही.

अरतुन परतुन
त्याच गोष्टी
सारवले तरी
उरतात उष्टी

त्यावर भरतात
जंगम पोटे
(भुकेल्या नवल
उगाच वाटे)

- पुरुषोत्तम पाटील.

ही जुनीच माती नवी बाहुली व्याली
अन जुनेच कुंपण नवी मेंढरे आली
या जुन्या नव्यावर कुणी बांधला पूल
या जुन्याच वाटा नवे उमटले पाऊल....

- रॉकि

Tuesday, July 20, 2010

वरचा मजला आणि प्रतिप्रश्न

इतिहास किसी भाषा का नाम नहीं,
और न ही किसी उदात्त मानवी संबंध का नाम।
वो तो शक्ति के लिए किया गया नितांत अमानुष रक्तस्नान है।

समर्पण का एक ऐसा विचार फूल वनस्पती कि स्वाहा वाणी है।
प्रार्थना मनुष्यकी -
इसलिए प्रतिइतिहास हो जानेका नाम नहीं,
बल्की इतिहाससे सर्वथा उदासीन होकर वनस्पती हो जानेका नाम प्रार्थना है।

समुद्र जब आकाश के प्रति आकर्षित होता है
तो प्रतिआकाश नहीं - मेघ बनना होता है।

सूर्य जब पृथ्वी के लिए आकुल होता है
तब प्रतिपृथ्वी नहीं धूप बनना होता है।

पर्वत जब यात्रा के लिए व्याकुल होता है
तो प्रतियात्रा नहीं नदी बनना होता है।

येह मेघ यह धूप ये नदीयां इतिहास नहीं - प्रार्थनाएं है।

इतिहास का उत्तर प्रतिइतिहास कभी नहीं होता -
क्योंकी दोनों भी एक दूसरेकी तलाश है!

एक प्रश्न है - तो दूसरा केवल प्रतिप्रश्न।

उत्तर ही नहीं....


- नरेश मेहता.

------------------

मकांकी ऊपरी मंझिलपर अब कोई नहीं रेहता
वो कमरे बंद है कबसे
जो चौबीस सीढियॉं उनतक पहोंचती थी वो अब ऊपर नहीं जाती
मकानकी ऊपरी मंझिलपर अब कोई नहीं रेहता

वहॉं कमरोंमें इतना याद है मुझको
खिलौने इक पुरानी टोकरीमें भरके रखें थे
बहोतसे तो उठाने फेंकने रखनेंमें चूर हो गये

वहॉं इक बाल्कनी भी थी
जहॉं एक बैदका झूला लटकता था
मेरा एक दोस्त था तोता
वोह रोज आता था
उसको हरीं मिर्च खिलाता था

उसी के सामने छत थी
जहॉं एक मोर बैठा आसमांपे रातभर मीठे सितारें चुगता रेहता था

मेरे बच्चोंने वोह देखा नहीं है
वो नीचे कि मंझील पर रेहतें है
जहॉंपर पिआनो रखा है पुराने पारसी स्टाईल का - फ्रेजरसे खरीदा था
मगर कुछ बेसुरी आवाजें करता है
कि उसरी रीढ्स सारी हिल गयी है
सुरोंके उपर दुसरें सुर चढ गएं है

उसी मंझिलपे एक पुश्तैनी बैठक थी
जहॉं पुरखोंकी तस्वीरें लटकती थी
मै सीधा करता रेहता था - हवॉं फिर टेढा कर जाती थी
बहूको मूछोंवाले सारे पुरखे क्लिशे लगते थे
मेरे बच्चोंने आखिर उनको कीलोंसे उतारा
पुराने न्युजपेपरमें उनको मेहफूज करके रख दिया था
मेरा भांजा कभी ले जाता है
फिल्मोंमें कभी सेट पे लगाता है
किराया मिलता है उनसे

मेरी मंझिलपे मेरे सामने मेहमॉंखाना है
मेरे पोते कभी अमरिकासे आएं तो रुकते है
अलग साइझमें आते है वो जितनी बार आतें हैं
खुदा जाने वहीं आते हैं या हर बार कोई दूसरा आता हैं...

वो इक कमरा जो पीछेकी तरफ बंद है जहां बत्ती नहीं जलती
वहां एक रोजरी रखी है
वो उससे मेहेकता है
वहां वो दाई रेहती थी जिसने तीनों बच्चोंको बडा करने अपनी उम्र दे दी थीं
मरी तो मैने दफनाया नहीं
मेहफूज करके रख दिया उसको

उसके बाद दो सीढियॉं है - नीचे तेहखानेंमें जाती है
जहॉं खामोशी रोशन है,
सुकुन सोया हुआ है बस इतनीसे पेहलुंमें जगह रखकर
कि मै सीढियोंसे उतरकर नीचें आऊं तो उसीके पहलुंमें बाजु रखकर गले लग जाऊं - सो जाऊं

मकान कि उपरी मंझिलपर अब कोई नहीं रेहता.


- गुलझार.

"अशा ओवाळल्या न ओवाळल्या सत्तर मैलाच्या सोबतीस"
जागरण फार - झोप आवश्यक.

Tuesday, March 09, 2010

तु - गं.

प्रस्तुत कमेंट या ब्लॉगसाठी लिहिली होती. पण बहुतेक तांत्रिक कारणांनी तिथे चिकटवता येत नाहिए.
http://shamaaemahafil.blogspot.com/

आता एवढं लिहिलंच आहे, आणि ईर बीर फत्ते मागे लागलेच आहेत म्हणुन म्हटलं - चलो हमहु कहीं लिख आए...

---------

इथुन पुढे वाचण्याआधी शर्मिला फडके यांचा मूळ लेख वाचा, प्रतिक्रिया वाचा. मूळ लेख माहितीपूर्ण आहे आणि साधार वाटतो. माझी प्रतिक्रिया - ऍज युजुअल - तिरकस, टोकाची आणि निखळ वैयक्तिक.

....

या उदाहरणांचं ससंदर्भ स्पष्टीकरण दिल्याबद्दल धन्यवाद. पण मी ’डेन्स’ असल्याने म्हणा किंवा ’पुरुष’ असल्याने - मला अजुनही या लेखामागचं ’लॉजिक’ कळत नाहीए. आय मीन ठीक आहे, जिजाबाई, लक्ष्मीबाई, अहिल्याबाई, आनंदीबाई, मेधाबाई या ग्रेट होत्या/आहेत/असतील. पण त्या होत्या/आहेत/असतील म्हणुन तुम्ही ’आहात’ हे गणित काय आहे? हे म्हणजे शिवाजी, तानाजी, टिळक, गांधी, नेहरु, पटेल, दोन्ही तेंडुलकर होते - म्हणुन मी आहे - असं म्हटल्यासारखं वाटतं.

लेखाची टिंगल करणे हा या कमेंटचा हेतु नाही. केवळ महिला दिन आहे म्हणुन टिमक्या वाजवु नका - असं सांगण्याचा प्रयत्न आहे.

’कथा’ या पिक्चरमध्ये एक सीन आहे. एक शेजारी बायकोला स्वैपाक कि धुणी भांडी करायला मदत करतो - म्हणुन इतर शेजारी त्याला हसतात असा. मला त्या सीनची पहिल्यांदा पिक्चर पाहिला तेव्हापासुन प्रचंड चीड आहे. त्या जोकची नाही, तर सई परांजपे नावाच्या ’महिला’ दिग्दर्शिकेची.

एनीवे - विषयांतर नको. पण हे ’बाई’ लोक लांब राहिले हो, बायका अजुनही टिकल्या लावतात, मंगळसुत्र घालतात, लग्न बिग्न झाल्यावर नवऱ्याचं नाव लावतात, हुंडा देतात घेतात मागतात, नित्यनेमाने कर्तव्य म्हणुन रोज स्वैपाक करतात, आपापल्या मुलींना शिकवतात, दागदागिने करुन त्याला ’स्त्रीधन’ म्हणतात, नवऱ्याने बदललं म्हणुन गाव बदलतात, रीत म्हणुन शिकतात आणि एम.बी.ए. वगैरे करुन घरी बसतात. आणि हे सगळं त्या ’बायका’ आहेत म्हणुन करतात. हे सगळं करण्यासाठी त्यांना मारहाण होत नाही, केशवपन केलं जात नाही, सती धाडलं जात नाही. हे सगळं त्या - आय डोन्ट बिलिव्ह इट - ऍन्ड यु वोन्ट ऍडमिट इट - स्वेच्छेने करतात!

आता याच्यावर बोंबाबोंब होईल.

बाई - गैरसमज नको. टिकल्या लावुन बायका सुंदर दिसतात, मंगळसुत्रात मर्यादा आणि जबाबदारी दर्शवतात, आणि वर सांगितलेल्या प्रत्येक आक्षेपाचे काव्यात्मक खुलासे देतात. पण हे स्लो पॉईझनिंग नाही का? प्रत्येक चॅनलवरच्या प्रत्येक मालिकेत, प्रत्येक मल्टिप्लेक्सच्या प्रत्येक पिक्चरमध्ये, आणि प्रत्येक घराच्या प्रत्येक प्रथेमध्ये हीच भिकारचोटगिरी मुलामुलींना जन्मापासुन चमच्या चमच्याने नाही भरवली जात का?

मला या चुत्येगिरीची चीड येते. आणि दर महिला दिनाला पडणाऱ्या या ’या ओवाळा’ लेखांची म्हणुनच अधिक. बायका या पुरुषांइतक्याच पोकळ आहेत, नेभळट आहेत, लाचार आहेत, कर्म आणि कल्पनादरिद्री आहेत, मुर्ख आहेत. रोजचा अन्याय त्या पुरुषांइतक्याच आळशीपणे सहन करतात. लिंगभेद पुरुषांच्याच हिरिरीने जपतात. त्या काल, आज, उद्या जिथे कुठे आहेत आणि असतील त्या त्यांची तशी लायकी होती म्हणुनच होत्या आणि म्हणुनच असतील. त्या तिथे आहेत किंवा असतील ते तुम्ही सांगितलेल्या लिस्टच्या inspite of असतील. because of नव्हे.

आज केवळ बायका शिकतात आणि नोकऱ्या करतात आणि परदेशवाऱ्या एकट्या दुकट्या करतात म्हणुन त्या स्वतंत्र झाल्यात आणि पुंडलिक वरदा हारी विठ्ठल आणि जिजाबाई टु मधु किश्वर कि जय?

Bullshit.

.....

प्रतिक्रिया वरच्या चार पाच टिंबांपाशी संपली.
आता बोला - भायलोग - कसे आहात?
सर्किट, ट्युलिप, मेघना, संवेद, जास्वंदी, विद्या, निमिष आणि इतर सगळेच - कुणीच लिहीत का नाही आहात?
ओह बाय द वे - कमेंटमध्ये आणखी बरंच काही लिहायचं होतं पण विसरुन गेलो. ’पुरुष’ दिन कधी असतो? एका गटारी अमावास्येत आयुष्य किती जगुन घ्यायचं? च्यायला अनारक्षित आणि ते ही पुरुष म्हणजे आपण ४० च्या जर्मनीतले ज्यु किंवा गेला बाजार आय पी एल मधले ऑफ स्पिनर बनत चाललोय असं मलाच वाटतंय कि तुम्हालाही? :))

आणि हे माझं सगळ्यात छोटं पोस्ट आहे कि नाही यावर आता आपण मतदान करु.

माझं मत - हो.

.....

अमेरिकेत काहिच्या काही करतात. म्हणजे घराच्या भोवती इनव्हिजिबल कुंपण. म्हणजे घरातल्या कुत्र्याने बाहेर पळुन जाऊ नये किंवा फुटपाथ वरच्या लोकांवर आक्रमण करु नये - असा हेतु. आता हे कुंपण मागची नऊ वर्षं बघतोय. पण परवा विचार आला कि अनवधानाने कुत्रा कुंपणातुन बाहेर पडला, तर तो आत कसा येणार?
आता हा तसा ’फंडामेंटल’ वगैरे प्रश्न नाहिए. पण हल्ली माझ्या फंडामेंटल प्रश्नांना ’पडायचा’ कंटाळा आलाय. म्हणुन.
दुपारी आंधळ्याच्या गायी वाचायला काढलं.
आज रात्री डेंजर स्वप्न पडणार.
एकदम फंडामेंटल.

तावत् शुभमस्तु!